IGREXA DE SAN MARTIÑO DE LOIRO
Construida no século XII (1110) e modificada posteriormente.
Pequena igrexa do románico rural, dunha soa nave.
Conserva o arco triunfal cunha ventá sobre a ábsida románica da primeira etapa.
Dispón de dúas portas laterais ao exterior e na fachada principal ten unha porta con arquivoltas
e tres baquetóns rodeando o tímpano, formado este con unha ventá e dúas figuras humanas rodeando unha cruz.
Sobre ela corre unha cornixa perlada sostida por arcos adornados con figuras humanas,
mitolóxicas, animais, vexetais e xeométricas.
Na cuberta da nave hai unha cruz e no testeiro da ábsida un Agnus Dei.
A súa portada occidental presenta claras influencias da catedral de Ourense.
Localización
Coordenadas: 42.267719, -7.906808Enderezo: Estrada de Loiro, 51
32890 Barbadás.
Artigo de Jesús Manuel García Díaz publicado en La Voz de Galicia
O ROMÁNICO DE SAN MARTIÑO DE LOIRO
A outra riqueza ourensáNo termo municipal de Barbadás, pola estrada de Ourense a Celanova, espéranos Loiro,
reducida poboación que acubilla unha pequena pero non menos interesante igrexa románica.
A principios de século Eugenio Marquina Álvarez atreveuse a declarar este edificio como “preciosa xoia do máis puro gusto románico”.
O templo atópase á esquerda da rúa que descende desde a praza e a desnivel de devandito viario, é dicir, a igrexa áchase elevada.
Este inmoble é dunha soa nave e a súa cabeceira ou ábsida recto.
As medidas da igrexa son 12 metros de lonxitude por cinco de ancha e seis de altura.
O concello de Barbadás conserva esta pequena igrexa que suscita a curiosidade de expertos e visitantes.
A parte máis rechamante da igrexa de Loiro é a fachada occidental, que nos está dicindo que alí traballou un verdadeiro artista.
Precisamente nesa fachada existe unha inscrición que parece indicar que a igrexa foi construída no ano 1110.
Por aquel entón comezaba a gran obra da catedral ourensá e quedaba terminado o seu pórtico sur onde se aprecia unha pequena arquería.
Pois ese mesmo detalle achámolo en San Martiño de Loiro o que indica que a influencia catedralicia deixouse notar.
Loiro ofrece, pois, unha fermosa arquería na súa fachada principal.
Os muros desta fábrica están formados por sillares de proporcións medianas.
A planta da igrexa mide oito metros de longo e 5,5 de ancho.
Pero sigamos na fachada occidental onde vemos un pórtico dunha arquivolta con tres baquetóns decorados con arquivoltas e xadrezado.
Hai dous capiteis: O dereito mostra ornamentación vexetal e o esquerdo unha cabeza.
Sobre o pórtico vemos a imposta formada por unha fila de once arquillos apoiados en canecillos con formas animais e vexetais.
Aquí hai diversidade de elementos simbólicos, desde unha estrela a motivos xeométricos.
Máis arriba, un van con arquillo descansa en dous capiteis de motivos vexetais. A espadana é posterior.
No tímpano do pórtico vemos dúas cabezas humanas con brazos que saen do pescozo, unha cruz e un trevo de catro follas.
A igrexa ten dúas portas máis - norte e sur - aínda que a sur está tapiada.
No interior, vese un arco triunfal de medio punto apoiado en dous capiteis sobre robustas columnas.
No da esquerda hai talos e follas; no dereito, unha folla de cardo e dúas cunchas.
A bóveda da ábsida é de canón e está revestida de casetóns de madeira.
Vicente Risco resaltou tamén que o devandito edificio segue esperando axuda institucional para a súa urxente restauración.
Dispón dun engadido que é a sancristía e na súa cuberta vese o piñón da ábsida, un carneiro ben tallado.
O templo está rodeado polo cemiterio e casas.
Na igrexa románica nada está feito por casualidade. Aínda sendo pequeno o edificio aúna o celeste e o telúrico.
É o froito dunha época onde se pensaba que Deus descende á terra e non o fiel a Deus, como logo lemos na arquitectura gótica.
E posto que Deus descende, facíao nunha nube, de aí a penumbra ou recollemento dos edificios románicos.
Porque se pensaba que se Deus é luz e habita nunha luz inaccesible, el mesmo ocúltase entre unha nube ao achegarse ao ser humano.
O arco triunfal de medio punto lémbranos a pervivencia da percepción cupular do celeste.
En fin, que tamén San Martiño de Loiro reflíctenos na súa fábrica un universo en miniatura coa beleza da súa silueta.